زمانی که واکنش بی کربنات سدیم با اسید سیتریک انجام شود، محصول آن آب و دی اکسید کربن است:
دز مصرف اسید سیتریک در صنایع
همانطور که در زیر مشاهده می کنید، مقدار مصرف سیتریک اسید در صنایع متفاوت است:
- صنایع غذایی بیش از 70 درصد
- دارویی 12 درصد
- شیمیایی 11 درصد
- چرم 4 درصد
- آرایشی و بهداشتی 2 درصد
- سایر صنایع 1 درصد
نقش اسید سیتریک در بدن
ترکیب مورد نظر موجب زیاد شدن ویژگی دسترسی پذیری زیستی مواد معدنی می شود که بدن آن را جذب می کند.برای مثال، سیترات کلسیم به اسید معده برای جذب نیاز ندارد. همچنین این ماده در مقایسه با کربنات کلسیم عوارض جانبی کمتری مانند گاز، نفخ و یبوست دارد. منیزیم در فرم سیترات جذب شده باعث افزایش جذب اکسید منیزیم، سولفات منیزیم و جذب مکمل های روی می شود. سیترات پتاسیم می تواند از بدن در برابر سنگ کلیه محافظت کند.
تولید سیتریک اسید در جهان
از آن جایی که سیتریک اسید، یک اسید غیر سمی بوده و کاربرد های بسیاری در صنایع مختلف دارد، هر روزه میزان تقاضای این اسید آلی نسبت به میزان تولید آن افزایش می یابد و این امری کاملا طبیعی است. سالانه بیش از 2 میلیون تن سیتریک اسید در جهان تولید می شود که صنایع غذایی بیشترین سهم از مصرف این اسید بسیار کاربردی را به خود اختصاص داده اند.
اسید سیتریک جوین
اسید سیتریک جوین تولید کننده اسید سیتریک خشک و آبدار در ایران می باشد. اسید سیتریک جوین دارنده استاندارد BP انگلستان (بریتیش فارماکوپه) است که هر سال مورد بازرسی قرار می گیرد و اعتبار جهانی دارد. اسید سیتریک جوین مورد استفاده در کلیه کشورها می باشد. هر ساله مقادیر زیادی از اسید سیتریک تولید شده توسط شرکت کشت و صنعت جوین به کشور های مختلف جهان صادر می شود.
کاربرد اسید سیتریک
از کاربردهای سیتریک اسید می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سیستم آنتی اکسیدانی شوینده های اسیدی موی سر (شامپوهای ضد شوره)
- محصولات مراقبت بهداشتی و محصولات پوستی (ژل ها، کرم ها و مایعات)
- پلاستیک های صنعت بسته بندی غذا
- سنتز مواد جامد از مولکول های کوچک
- تنظیم pH یون های فلزی و آبکاری فلزات
- به عنوان شار لحیم کاری در صنعت
- از بین بردن و جلوگیری از تجمع رسوب آهک در دیگ های بخار و اواپراتور
- تمیز کننده های خانگی
- ضد عفونی کننده ها و قارچ کش
- محصولات پاکسازی محیط زیست
- شوینده بهداشتی
- خوراک حیوانات
- سلامت پوست
- الکل
- داروها مثلا در قرص های جوشان به همراه بی کربنات سدیم
- محلول های ضد انعقاد و لخته شدن خون
- صنایع رنگ سازی
- صنایع غذایی
- استخراج نفت
- تصفیه آب
- چاپ
- صنعت نساجی
- صنایع شیمیایی
- امولسیفایر
- عکاسی
- در صنعت پلاستیک
- به عنوان کاتالیزور
- عامل بافری
- در بتن جهت افزایش مقاومت، جلوگیری از سفت شدن سریع و کاهش اثر دما و سفت کننده ها
- در صنایع نوشیدنی به عنوان تنظیم کننده اسیدیته
- در صنعت پنیر سازی به ویژه پنیر موزارلا به عنوان کاتالیست
- در ترکیب مکمل های غذایی به منظور جذب سریعتر
- به عنوان طعم دهنده و نگهدارنده مثل نوشیدنی های گاز دار
- جایگزین اسید نیتریک به منظور غیر فعال کردن فولاد ضد زنگ
- عامل مهار کننده اکسیداسیون در فراورده های گوشتی
- در صنایع آرد و نان به عنوان نگهدارنده و افزایش کیفیت محصول
- در رنگ های خوراکی به جهت کنترل میزان pH رنگ های قلیایی
- در محصولات آرایشی و بهداشتی مثل محصولات از بین برنده جوش و لکه پوست
- در حالت آبدار در قارچ کش ها و مهار کننده ترومبین در صنعت دارو سازی استفاده می شود.
- در شربت ها و قرص ها به عنوان مهار کننده مزه بد دارو استفاده می شود.
- به عنوان ماده ای بافری در پایداری مواد دارویی استفاده می شود.
مزایای اسید سیتریک
- مصرف سیتریک اسید طبیعی بدون ضرر
- جلوگیری از آسیب بدن در برابر رادیکال های آزاد
- دارای اثرات ضد التهابی
- جلوگیری از رشد باکتری ها و قارچ ها
- افزایش اسیدیته و عدم رشد باکتری ها در محیط اسیدی
- دارای اثرات آلکانی
- تولید آسان و قابلیت بالای حلالیت
- سرشار از آنتی اکسیدان
- به صورت سیترات در چرخه کربس برای تولید انرژی
موارد احتیاط هنگام کار با اسید سیتریک
- در صورت تماس طولانی مدت با گرید خالص اسید سیتریک، این مواد موجب آسیب به پوست، چشم، دندان و درد معده، مشکلات آلرژیک و تنفسی، درد مفاصل، تورم، حالت تهوع و استفراغ می شود.
- بعد از مصرف این ماده اگر بیماری های کلیوی، قلبی، فشارخون بالا، سابقه حمله قلبی، مشکلات ادرار، ورم یا اسهال دارید، به پزشک خود مراجعه کنید.
- مصرف بیش از اندازه سیتریک اسید در طولانی مدت موجب فرسایش مینای دندان نیز می شود.
- همچنین این اسید به دلیل خاصیت خورندگی باید در مقادیر لازم و به اندازه مصرف شود.
نکات ایمنی اسید سیتریک (MSDS)
- از روشن کردن شعله در اطراف این ماده و استعمال دخانیات خودداری کنید.
- در هنگام کار با این محصولات از دستکش ضد اسید و عینک استفاده کرده و نکات ایمنی را رعایت کنید.
- زمانی که با این محصولات کار می کنید، از لباس مخصوص استفاده کرده و در صورت کثیف شدن آن را تعویض کنید.
- در صورت تماس سیتریک اسید با بدن، بلافاصله نقطه تماس را با آب فراوان بشویید.
- شرایط نگهداری و بسته بندی اسید سیتریک
- در شرایطی که تهویه مناسب باشد نگهداری کنید.
- این محصولات را به دور از گرد و غبار نگه دارید.
- این ماده در بسته بندی های 25 کیلوگرمی به فروش می رسد.
آسکوربیک اسید
این ماده نیز به دلیل طعم ترشی که دارد می تواند جایگزین مناسبی باشد
نکاتی پیرامون استفاده از این ماده برای پوست
مزایای اصلی: لایه برداری و گردش سلول های پوست را تقویت می کند و همچنین منبع خوبی از آنتی اکسیدان ها است.
چه کسانی می توانند از آن استفاده کنند: به طور کلی برای همه انواع پوست بی خطر است ، به استثنای افرادی که آلرژی شناخته شده یا پوست حساس دارند. با این حال ، می تواند برای افرادی که پوست چرب دارند نیز بسیار مفید باشد.
چگونه می توانید از آن استفاده کنید: این بسته به نوع محصولی دارد که شما از آن استفاده می کنید ، اما به طور کلی ، حدود دو تا سه بار در هفته.
با چه موادی خوب کار می کند: اغلب با سایر اسیدهای آلفا هیدروکسی و بتا هیدروکسی اسیدها جفت می شود ، اگرچه این می تواند به طور بالقوه باعث تحریک بیشتر برای افرادی شود که دارای پوست حساس هستند.
از استفاده ی همزمان آن با چه موادی خودداری کنیم: از استفاده از این ماده همزمان با هر نوع رتینوئید خودداری کنید ، زیرا این کار می تواند منجر به سوزش و قرمزی پوست شود. اگر می خواهید از هر دو در یک روز استفاده کنید ، صبح از سیتریک و شب هنگام از رتینوئید استفاده کنید.
خواص نگهداری اسید سیتریک به چه صورت است؟
این ماده در نوشابه های گازدار و یا غذاهایی با اسیدیته متوسط استفاده می شود. با این حال خاصیت نگهداری این ماده نسبت به سایر اسیدها در کنترل رشد مخمرها و کپک ها تاثیر پذیری کمتری دارد. امروزه اسید سیتریک یکی از رایج ترین و پرکاربردترین نگهدارنده ها در جهان است ، به طوری که ایالات متحده به تنهایی سالانه بیش از 1.6 میلیون تن از آن را تولید و به فروش می رساند.
این ماده برای حفظ رنگ میوه های بریده شده و تازه یا به عنوان پیش درمان برای میوه های یخ زده و خشک استفاده می شود. می توان آن را به تنهایی یا با مواد دیگر مانند اسید اسکوربیک ، اسید اریتوربیک ، N- استیل سیستئین ، گلوتاتیون و EDTA استفاده کرد. با این حال در کنسرو سازی و به منظور تازگی رنگ میوه ها، اسید اسکوربیک می تواند موثر تر واقع شود. اضافه کردن 1 قاشق چایخوری سیتریک (درجه USP) یا ¾ فنجان آب لیمو را به 1 گالن آب می تواند به منظور کنسرو سازی میوه ها استفاده شود. توجه نمایید که این ماده به دلیل قیمت پایین تر نسبت به اسکوربیک مورد توجه قرار گرفته است نه به دلیل تاثیر گذاری بیشتر!
خواص اسید استیک برای مو
- فولیکول های مو را تحریک می کند
- شرایط اسکالپ را بهبود می بخشد
- تنظیم اسیدیته
- آنتی اکسیدان
- حفظ رطوبت
- حذف روغن اضافی
سیتریک اسید صنعتی چیست؟
این ماده در صنعت نیز کاربرد های گوناگونی دارد.این ماده در صنعت به عنوان یک عامل کمپلکس کننده و کیلیت در تصفیه فلزات، به عنوان نرم کننده آب برای مواد شوینده و به عنوان یک عامل بافر در صنایع بهداشتی و داروسازی استفاده می شود.
واکنش با سدیم بی کربنات (جوش شیرین)
هنگامی که این ماده و جوش شیرین با یکدیگر واکنش دهند، یون های سدیم، یون های سیتریک، گاز دی اکسید کربن و آب آزاد می شود. با انجام این واکنش شاهد آزاد سازی حباب ( به دلیل به وجود آمدن دی اکسید کربن) خواهیم بود.
سنتز مواد جامد از مولکول های کوچک
به نظر می رسد تشکیل ترکیبات سیتریک منجر به تعادل در یون ها در محلول می شود. این تعادل باعث توزیع بهتر یون ها می گردد و از جداسازی اجزا در مراحل بعدی جلوگیری می کند. پلی کنسانتره اتیلن گلیکول و سیتریک در حدود بالاتر از 100 درجه سانتیگراد شروع می شود و منجر به تشکیل ژل پلیمر سیترات می گردد.
شوینده ها
هر دو ماده ی اسید سیتریک و اسید لاکتیک که در فرمولاسیون اغلب شوینده ها یافت می شوند خاصیت رسوب زدایی خوبی را ارائه می دهند. در عین حال ، آنها نسبتاً ملایم عمل می کنند و در محصولات شوینده ی دستی خطری را برای کاربرد به وجود نمی آورند. این مواد در دماهای بالا عملکرد فوق العاده ای از خود نشان می دهند و حتی در شرایط بافر بدون از دست دادن قدرت رسوب زدایی اثر گذاری خوبی را از خود به نمایش می گذارند.
مزایای استفاده از آن در شوینده ها چیست؟
- در محصولات پاک کننده می تواند به عنوان یک عامل کیلیت در نظر گرفته شود.
- حذف رسوب آهک با کمک این ترکیب، از راکتورها و بویلرها را می توان به عنوان یکی از مزایای این ماده در نظر گرفت.
- استفاده از آن در صابون ها و مواد شوینده لباسشویی عمدتاً به دلیل نرم شدن آب می باشد.
- پاک کننده‌های خانگی که در آشپزخانه و حمام استفاده می‌شوند حاوی مقداری از این ماده در فرمولاسیون خود هستند. یکی از مزایای آن، خوش‌بوکنندگی است.
کشاورزی
نکات منفی:
این ماده یک عامل خورنده است و بنابراین ممکن است از جوانه زدن گیاه جلوگیری کند. افزودن اسید به مقدار زیاد به خاک باعث ایجاد خاک اسیدی می شود که هر آبی که به خاک اضافه شود را اسیدی می کند. اسید ممکن است هنگام جذب ، ریشه گیاه را بسوزاند و منجر به جذب ناکارآمد مواد مغذی و در نهایت مرگ کامل گیاه شود.
نکات مثبت:
همه اثرات این ماده منفی نیست و حتی ممکن است در دوزهای پایین برای گیاه مفید باشد و بتواند برخی از حشرات و حیوانات آسیب زننده به گیاه را دور نگه د ارد. مطالعه‌ای که توسط وزارت کشاورزی ایالات متحده انجام شد، نشان داد که محلول 16 درصدی اسید سیتریک که مستقیماً روی گیاهان اعمال می‌شود، تأثیر شدیدی بر روی گیاهان ندارد. مواردی از تغییر رنگ گزاش شد، اما گیاهان حتی پس از استفاده از اسید هنوز سالم بودند. این تحقیقات ثابت نمود که می توان از این ماده به منظور دافع حشرات استفاده نمود
موارد ایمنی در اسید سیتریک صنعتی و خوراکی
مرکبات حاوی این ماده به صورت طبیعی هستند و به طور کلی بی خطر شناخته می شوند. با این حال، نوع مصنوعی آن به غذاها، مکمل ها، داروها و محصولات پاک کننده اضافه می شود، یک نسخه مصنوعی به نام MCA است. در تعداد کمی از افراد، باقیمانده‌های کپک از فرآیند تولید میتوانند باعث واکنش‌های آلرژیک و واکنش‌های التهابی قابل توجه با علائمی مانند دردهای عضلانی، درد مفاصل و مشکلات گوارشی شوند.سایر خطرات مرتبط با منابع طبیعی و مصنوعی در مقادیر زیاد می تواند به مینای دندان آسیب برساند. به همین دلیل است که پس از خوردن غذاهای غنی از اسید باید دهان خود را با آب بشویید.در نهایت، اگر از محصولات مراقبت از پوست حاوی آن استفاده می کنید، باید بدانید که در غلظت های بالا می تواند باعث تحریک پوست شده و پوست شما را نسبت به نور خورشید حساس تر کند. اگر پوست حساسی دارید، بهتر است از محصولات حاوی آن خودداری کنید.
عوارض کلی:
شاید تاکنون این پرسش برای شما پیش آمده باشد که اسید سیتریک از کجا بخرم؟ شما می توانید انواع اسید سیتریک (سیتریک اسید خوراکی و سیتریک اسید صنعتی) را از صنایع شیمیایی آپادانا تهیه نمایید.
